«Ξινό» βγαίνει για τους Αλβανούς το ελληνικό όνειρο
Καθώς η διεθνής κοινότητα παρακολουθεί εναγωνίως τις προσπάθειες της Ελλάδας να αντεπεξέλθει στη διόγκωση της ανεργίας, τη φοροκαταιγίδα και τις περικοπές μισθών, μία αθόρυβη κοινότητα εκατοντάδων χιλιάδων Αλβανών - που αντιστοιχούν στο 60% του ξένου εργατικού δυναμικού της χώρας - καλείται να αποφασίσει για το μέλλον της
Ο Artur Metaj έβγαλε τις πρώτες του δραχμές το 1991 πουλώντας βερμούδες σε Αμερικανούς στρατιώτες σταθμευμένους στην Ελλάδα. Για Αλβανούς σαν τον Metaj, η Ελλάδα πρόσφερε την εποχή εκείνη την πρώτη γεύση καπιταλισμού μετά την κατάρρευση του ιδιαίτερα σκληρού κομμουνιστικού καθεστώτος στην ίδια τους τη χώρα.
Στην συνέχεια, ο Metaj άνοιξε ένα κομμωτήριο στο οποίο προσέλαβε 14 άτομα. Σταδιακά τον ακολούθησαν στον ίδιο δρόμο περίπου 500.000 συμπατριώτες του, σύμφωνα με εκτιμήσεις. Οι Αλβανοί έστελναν χρήματα πίσω στην πατρίδα τους με τραπεζικά εμβάσματα - από καιρό βασικός πυλώνας της αλβανικής οικονομίας.Όταν άρχισε όμως η οικονομική κρίση το 2009, τα γενναιόδωρα φιλοδωρήματα που κέρδιζε ο Metaj άρχισαν να στερεύουν και οι τακτικοί του πελάτες να του ζητούν πίστωση.
Καθώς η διεθνής κοινότητα παρακολουθεί εναγωνίως τις προσπάθειες της Ελλάδας να αντεπεξέλθει στη διόγκωση της ανεργίας, τη φοροκαταιγίδα και τις περικοπές μισθών, μία αθόρυβη κοινότητα εκατοντάδων χιλιάδων Αλβανών - που αντιστοιχούν στο 60% του ξένου εργατικού δυναμικού της χώρας - καλείται να αποφασίσει για το μέλλον της.
Πολλοί από αυτούς αντιμετωπίζουν μια δύσκολη επιλογή: Να επιστρέψουν στη φτωχή χώρα που άφησαν πίσω τους και να ξαναρχίσουν από την αρχή, ή να παραμείνουν στην Ελλάδα με κίνδυνο να καταστούν παράνομοι μετανάστες στην χώρα που έχτισαν μια νέα ζωή;
Όταν ένας κλέφτης διέλυσε με βαριοπούλα την τζαμαρία του καταστήματός του, ο Metaj αποφάσισε να φύγει. Επέστρεψε στην Αλβανία τον Δεκέμβριο μαζί με τη σύζυγο, τη μικρή τους κόρη και ένα μικρό κομπόδεμα για να ανοίξουν ένα μικρό κομμωτήριο στα Τίρανα.
«Φαίνεται ότι τελειώσανε τα χρήματα», είπε για την Ελλάδα. «Στέρεψαν».
Χιλιάδες άλλοι Αλβανοί πήραν το δρόμο του γυρισμού, αναζητώντας την ασφάλεια που τους παρέχει ο οικογενειακός τους κύκλος. Για τα παιδιά τους, όμως, που έχουν γεννηθεί στην Ελλάδα, η Αλβανία είναι μια ξένη χώρα.
Καθώς δε φαίνεται να κοπάζει η κρίση στην Ελλάδα και την Ιταλία - τον άλλο μεγάλο προορισμό των Αλβανών μεταναστών - μπορεί να αναρωτηθεί κανείς εάν ήταν ορθή η πολιτική της Αλβανίας να βασίζει την οικονομική της ανάπτυξη στα εμβάσματα της διασποράς της, και για το αν η επιστροφή των μεταναστών θα είναι ευλογία ή βρόχος για τη χώρα.
«ΕΠΙ ΞΥΛΟΥ ΚΡΕΜΑΜΕΝΟΙ»
«Η (ελληνική) κρίση έχει πλήξει περισσότερο τους οικονομικούς κλάδους, όπου απασχολούνται κυρίως οι μετανάστες», είπε η Άννα Τριανταφυλλίδου, ερευνήτρια στο Ελληνικό Ίδρυμα Ευρωπαϊκής και εξωτερικής Πολιτικής (ΕΛΙΑΜΕΠ), η οποία έχει μελετήσει τις επιπτώσεις της κρίσης στους μετανάστες.
Ο κατασκευαστικός κλάδος, στον οποίο ξεκινούν να εργάζονται πολλοί Αλβανοί, έχει απολύσει το μισό σχεδόν εργατικό του δυναμικό, απασχολώντας μόνο 240.000 εργάτες πέρυσι, από περίπου 400.000 το 2008.
Ο αριθμός των αδειών παραμονής στην χώρα έχει μειωθεί κατά 20% σε ετήσια βάση από την αρχή της κρίσης, είπε η Τριανταφυλλίδου. Οι μετανάστες ίσως χάσουν το νομικό τους καθεστώς εάν παραμείνουν άνεργοι για μεγάλο χρονικό διάστημα. Πολλοί αναγκάζονται να εργάζονται για χαμηλότερο μισθό ή να μείνουν ανασφάλιστοι.
«Αυτό από το οποίο υποφέρουν τώρα πολλοί μετανάστες είναι η 'απονομιμοποίηση', και είναι τραγικό», λέει η κ. Τριανταφυλλίδου.
«Άνθρωποι που είναι εδώ πάνω από 10 χρόνια, που είχαν κάποια διακοπή στη νόμιμη διαμονή τους ή δεν πρόλαβαν να πάρουν την άδεια απεριορίστου ή την άδεια την δεκαετή, να βρίσκονται τώρα επί ξύλου κρεμάμενοι», συμπληρώνει.
Ένας 38χρονος Αλβανός, πατέρας δυο παιδιών, αυτοκτόνησε την Πέμπτη πηδώντας από την ταράτσα κτιρίου στην Κρήτη, ανακοίνωσε η αστυνομία. Τα κίνητρά του παραμένουν άγνωστα. Αξιωματούχος της αστυνομίας, ωστόσο, που δεν θέλησε να κατονομαστεί, είπε ότι ο αυτόχειρας, που ζούσε στην Ελλάδα τα τελευταία 15 χρόνια, αναζητούσε ανεπιτυχώς εργασία στην Αλβανία.
Το συμβάν έγινε μία ημέρα μετά την αυτοκτονία συνταξιούχου στο Σύνταγμα, ο οποίος ανέφερε σε σημείωμα που βρέθηκε επάνω του ότι προτιμούσε να πεθάνει από το να αναζητά τροφή στα σκουπίδια.
Με τον πληθωρισμό να καλπάζει στο 13% περίπου, η αλβανική οικονομία δεν είναι ικανή να απορροφήσει τα κύματα των μεταναστών που επιστρέφουν σε αναζήτηση εργασίας.
Η Αλβανία, ήδη μία από τις φτωχότερες χώρες της Ευρώπης, έχει πληγεί σκληρά από την κρίση στην Ελλάδα και την Ιταλία, τους κύριους εμπορικούς της εταίρους και επενδυτές. Τα εμβάσματα των Αλβανών του εξωτερικού έχουν πέσει στο ήμισυ σε σύγκριση με το 2007, όταν είχαν ανέλθει στα 951 εκατ. ευρώ -- ποσοστό 10% του αλβανικού ΑΕΠ.
Κατάρρευση του κατασκευαστικού κλάδου
Παρόλο που είναι δύσκολο να βρει κανείς αξιόπιστα στοιχεία, Αλβανοί αξιωματούχοι εκτιμούν ότι περίπου 15% των νόμιμων Αλβανών μεταναστών που ζουν στην Ελλάδα και περίπου 250.000 παράνομοι έχουν επιστρέψει στην πατρίδα τους.
Οι τραπεζικές καταθέσεις στην Αλβανία αυξήθηκαν κατά 717 εκατ. ευρώ μεταξύ Ιανουαρίου 2011 και Ιανουαρίου 2012. Ένα μεγάλο μέρος αυτής της αύξησης εκτιμάται ότι οφείλεται στον επαναπατρισμό καταθέσεων από παλινοστούντες Αλβανούς.
"Ήταν έξυπνοι - πρώτα μετέφεραν τις καταθέσεις τους, μετά άλλα περιουσιακά στοιχεία και τώρα έρχονται και οι ίδιοι για μια νέα ζωή", είπε ο τέως υφυπουργός Οικονομικών της Αλβανίας Florian Mima.
Αντιμετωπίζουν όμως ένα αβέβαιο μέλλον.
«Εδώ κερδίζω 800 λεκ (περίπου 5 ευρώ) την ημέρα, που είναι όσα έβγαζα στην Ελλάδα μέσα σε μία ώρα», είπε η Florenca Sulollari, που βρήκε δουλειά σε μια κλωστοϋφαντουργία στην Kορυτσά, μετά την απόλυσή της από παρόμοια απασχόληση στην Ελλάδα.
Τα προβλήματα που είχε στην Ελλάδα την ακολούθησαν όμως και στην Αλβανία. Η αλβανική κλωστοϋφαντουργία γνώριζε κάποτε άνθηση, χάρη στις παραγγελίες από την Ελλάδα. Τώρα, όμως, ο κλάδος παλεύει για να επιβιώσει.
Η κλωστοϋφαντουργία Greit Sh.p.k., στην οποία εργάζεται η Sullolari, έχει περικόψει το προσωπικό της σε 67 υπαλλήλους από 350 το 2006, καθώς εξανεμίστηκαν οι παραγγελίες από την Ελλάδα.
«Είμαι αγχωμένος», απάντησε ο Έλληνας ιδιοκτήτης της επιχείρησης, Παναγιώτης Καγκλατζής, ερωτηθείς πώς τα πηγαίνει. «Αγωνίζομαι εδώ και δεν είμαι σίγουρος ότι θα βρω τα χρήματα». Πάνω από το 40% των ξένων επενδύσεων στην Αλβανία έχουν γίνει από ελληνικές επιχειρήσεις.
Στο συνοριακό σταθμό της Καπστίκα, ο επικεφαλής των τελωνιακών Artan Zaimi είπε ότι 57 οικογένειες έχουν εγκαταλείψει την Ελλάδα από το συγκεκριμένο σημείο από τον Ιανουάριο, έναντι 170 για το σύνολο του 2011. «Από τον Ιούλιο του 2011, τα νούμερα έχουν διπλασιαστεί», δήλωσε.
Ορισμένοι από αυτούς κουβάλαγαν μαζί τους φούρνους για πίτσες και ψωμί, τρακτέρ και άλλα εργαλεία για να ξεκινήσουν νέες επιχειρήσεις στην Αλβανία, είπε ο Zaimi στο Reuters.
«Το μεγαλύτερο μέρος του εξοπλισμού τους το είχαν δωρίσει οι Έλληνες εργοδότες», είπε. «Ορισμένοι φέρνουν πρώτα την επιχείρησή τους και μετά την οικογένειά τους».
«Σαν ξένοι»
Επιστρέφοντας στην Αλβανία μετά από 20 χρόνια διαμονής στην Ελλάδα, ο 33χρονος Bledjan Lime έχει φορτώσει όλα του τα υπάρχοντα σε ένα λευκό μίνιβαν.
Κουρασμένος και κάθιδρος, ο Lime εξηγεί ότι δεν ξέρει τί δουλειά θα κάνει. Είναι αισιόδοξος για την τετράχρονη κόρη του Kemili, η οποία έχει μάθει τη μητρική της γλώσσα -- σε αντίθεση με πολλά άλλα παιδιά αλβανικής καταγωγής που έχουν γεννηθεί στην Ελλάδα.
«Το στρες και τον ρατσισμό τα ένιωσαν και τα παιδιά», είπε η Elda Uzhuri. H Uzhuri επέστρεψε στην Αλβανία όταν ο σύζυγός της δεν μπορούσε πλέον να βρει δουλειά σε οικοδομή και δεν υπήρχε ζήτηση για μπέιμπι σίτερ και φροντίδα ηλικιωμένων.
«Εκεί ήταν Αλβανοί», είπε για τους δυο γιους της η Uzhuri. «Εδώ τους βλέπουν σαν Έλληνες. Μέχρι να σταθεροποιηθεί η ζωή τους, θα νοιώθουν ξένοι και στα δυο μέρη».
Οι Αλβανοί πολιτικοί επιχειρούν να υποβαθμίζουν τις επιπτώσεις του κύματος των παλινοστούντων στην εγχώρια οικονομία.
«Είμαι απόλυτα πεπεισμένος ότι η Αλβανία μπορεί να αντέξει όλους τους μετανάστες εάν αποφασίσουν να επιστρέψουν», είπε ο Mima, τέως υφυπουργός Οικονομικών της Αλβανίας και μέλος της επιτροπής οικονομικών του κοινοβουλίου της χώρας.
«Να επιστρέψεις στην Αλβανία με γεμάτο τραπεζικό λογαριασμό και το κεφάλι σου γεμάτο ιδέες; Χωράφια υπάρχουν», είπε στο Reuters. «Τους εργάτες αυτούς θα τους απορροφήσει η γεωργία».
Οι σχετικά χαμηλοί μισθοί και το υψηλό κόστος διαβίωσης ενδεχομένως να αποθαρρύνει πολλούς από το να επιστρέψουν, είπε ο Fatmir Memaj, αναπληρωτής πρύτανης του Οικονομικού Τμήματος του Πανεπιστημίου των Τιράνων, ο οποίος έχει σπουδάσει θέματα μετανάστευσης.
Η δραματική μείωση των εμβασμάτων και οι συνακόλουθες πιέσεις που θα προκαλέσουν στην οικονομία ίσως υποχρεώσουν την Αλβανία να αναθεωρήσει το οικονομικό της μοντέλο, που τη στιγμή αυτή βασίζεται στους πόρους της διασποράς, είπε ο Memaj.
Βάζοντας τις τελευταίες πινελιές στο νέο του κομμωτήριο στα Τίρανα, ο Μetaj βλέπει το μέλλον ρεαλιστικά.
«Εδώ δεν μπορείς να βγάλεις τόσα χρήματα όσο εκεί, αλλά τα έξοδα είναι λιγότερα», λέει. «Τόσο εδώ, όσο και εκεί, η σκληρή δουλειά δεν εκτιμάται. Όλοι σου λένε να χαλαρώσεις».
Πηγή: Reuters
ΤΕΛΟΣ ΛΟΙΠΟΝ ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΟΝΕΙΡΟ ΟΧΙ ΟΜΩΣ ΜΟΝΟ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΑΛΒΑΝΟΥΣ ΑΛΛΑ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟ ΓΙΑ ΕΜΑΣ ΟΙ ΑΛΒΑΝΟΙ ΛΙΓΟ ΠΟΛΛΥ ΘΑ ΚΑΝΟΥΝ ΝΕΑ ΑΡΧΗ ΣΤΟ ΤΟΠΟ ΤΟΥΣ ΕΜΕΙΣ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΞΑΝΑΣΤΗΣΟΥΜΕ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΧΗ ΤΗ ΧΩΡΑ ΕΤΣΙ ΟΠΩΣ ΤΗΝ ΕΚΑΝΕ Ο ΑΡΧΙΠΡΟΔΩΤΗΣ ΚΑΙ ΘΑ ΤΑ ΚΑΤΑΦΕΡΟΥΜΕ ΣΙΓΟΥΡΑ.ΟΤΑΝ ΛΟΙΠΟΝ ΞΑΝΑΣΤΗΘΗ Η ΧΩΡΑ ΚΑΛΑ ΚΑΙ ΠΑΛΙ ΤΟΤΕ ΘΑ ΞΑΝΑΣΤΕΙΛΟΥΝ ΔΙΑΦΟΡΟΥΣ ΝΑ ΤΗ ΔΙΑΛΥΣΟΥΝ.......ΜΟΝΟ ΠΟΥ ΑΥΤΗ ΤΗ ΦΟΡΑ Ο ΕΛΛΗΝΑΣ ΘΑ ΓΝΩΡΙΖΕΙ.
