Δεν μπορεί να καλύψει τις τρέχουσες ανάγκες, τη στιγμή που εκκρεμούν αιτήματα από 20 πόλεις για τη δημιουργία νέων προγραμμάτων
Στο «κρεβάτι του Προκρούστη» των άγριων περικοπών οδηγεί η κυβέρνηση το Κέντρο Θεραπείας Εξαρτημένων Ατόμων (ΚΕΘΕΑ), τη στιγμή που εκκρεμούν αιτήματα από 20 πόλεις της χώρας για την άμεση λειτουργία προγραμμάτων. Μάλιστα, τα αιτήματα αυτά γίνονται περισσότερο πιεστικά, καθώς η οικονομική κρίση δημιουργεί πρόσφορο έδαφος, όπου ευδοκιμούν τα προβλήματα ψυχικής υγείας, οι εξαρτήσεις και ο κοινωνικός αποκλεισμός.
Οι παραπάνω πλευρές για τη δραματική κατάσταση που οδηγούνται τα «στεγνά προγράμματα» στη χώρα μας ήρθαν στην επιφάνεια χτες, στη διάρκεια της παρουσίασης της Ετήσιας Εκθεσης του ΟΗΕ για τα Ναρκωτικά το 2010. Την έκθεση παρουσίασε ο διευθυντής του ΚΕΘΕΑ Χαράλαμπος Πουλόπουλος, στις εξελίξεις στο χώρο των απεξαρτήσεων αναφέρθηκε ο πρόεδρος του ΚΕΘΕΑ Γεράσιμος Νοταράς και τη συζήτηση συντόνισε ο δημοσιογράφος Κώστας Αρβανίτης. «Τα προσωπικά, οικογενειακά και κοινωνικά αδιέξοδα της κρίσης ενισχύουν τους παράγοντες κινδύνου για εξάπλωση της χρήσης, τόσο παράνομων όσο και νόμιμων εξαρτησιογόνων ουσιών, ή άλλων μορφών εθισμού, όπως ο τζόγος και το αλκοόλ, και κάνουν πιο δύσβατο τον, ούτως ή άλλως, δύσκολο δρόμο της απεξάρτησης και επανένταξης στην κοινωνία», υπογράμμισε ο Γ. Νοταράς, απαριθμώντας τις 20 πόλεις που ζήτησαν άμεσα τη λειτουργία προγραμμάτων. Σε αυτές ανήκουν: Ρόδος, Ναύπλιο Μεσολόγγι, Θήβα, Λιβαδειά, Χαλκίδα, Αρτα, Ηγουμενίτσα, Πρέβεζα, Λαύριο, Παιανία, Πτολεμαΐδα, Κοζάνη, Καστοριά, Γρεβενά, Φλώρινα, Κατερίνη, Ορεστιάδα, ενώ το ΚΕΘΕΑ, παρά τις δυσκολίες, έχει ήδη καταφέρει να αρχίσει τη λειτουργία νέων προγραμμάτων στα Χανιά, στη Μυτιλήνη, στα Γιάννενα, στην Καλαμάτα και την Κομοτηνή. Το ύψος των προβλεπόμενων προς το ΚΕΘΕΑ πιστώσεων για το 2011 όχι μόνο δεν επιτρέπει την ανάπτυξη νέων δράσεων, δεν επαρκεί καν για να συνεχίσει η εύρυθμη λειτουργία των υφιστάμενων υπηρεσιών του σε όλη τη χώρα. Συγχρόνως συνεχίζεται το «πάγωμα» της έγκρισης 185 νέων προσλήψεων από το 2006, παρά την εξαίρεση που έχουν λάβει όλοι οι οργανισμοί θεραπείας από την αναστολή των προσλήψεων. Αυτή τη στιγμή, το ΚΕΘΕΑ ζητάει την απόδοση του 8% ή 1.920.000 ευρώ, που περικόπηκαν από την επιχορήγηση του 2010, και την εξασφάλιση πρόσθετης χρηματοδότησης 1.933.700 ευρώ για το 2011, αφού οι συνολικές δαπάνες για τη μισθοδοσία, τη λειτουργία και τα πάγια στοιχεία όλων των προγραμμάτων και υπηρεσιών του ΚΕΘΕΑ, προϋπολογίζονται στο ύψος των 38.500.500 ευρώ, έναντι συνολικών εσόδων 36.566.800 ευρώ.
Αναφερόμενος στο ιστορικό κέντρο της Αθήνας, ο Γεράσιμος Νοταράς είπε ότι «καλά κρατεί ο φαύλος κύκλος της υποβάθμισης, παραβατικότητας, κοινωνικού αποκλεισμού και περαιτέρω υποβάθμισης, κρατώντας δέσμιους της απουσίας πολιτικού σχεδιασμού χρήστες ουσιών, μετανάστες χωρίς χαρτιά, άστεγους, εκδιδόμενα άτομα, κατοίκους και επαγγελματίες». Το ΚΕΘΕΑ προτείνει μέτρα για την ενίσχυση της κοινωνικής φροντίδας μακριά από τη λογική της «αυτούσιας μετακίνησης μονάδων, η οποία δε λύνει το πρόβλημα, απλώς το μετατοπίζει χωροταξικά», όπως υπογράμμισε ο Γ. Νοταράς. Οσον αφορά τα προγράμματα υποκατάστασης, πρόσθεσε ότι δεν αρκεί να δίνεται μόνο η «πλαστική μαστούρα», αλλά χρειάζεται και η ψυχοκοινωνική υποστήριξη που έχει εκλείψει παντελώς απ' τα προγράμματα υποκατάστασης. Στο πλαίσιο αυτό δήλωσε ότι το ΚΕΘΕΑ έχει τη δυνατότητα να προσφέρει τέτοιες υπηρεσίες ψυχοκοινωνικής υποστήριξης.
Το ΚΕΘΕΑ έχει αναπτύξει 17 προγράμματα και τέσσερις θεραπευτικές κοινότητες στις φυλακές, ενώ έχει σχεδιάσει τρία ακόμα «στεγνά» προγράμματα. Ολα, όμως, αυτά βρίσκονται στον αέρα μετά την οικονομική θηλιά που έχει βάλει η κυβέρνηση στο μεγαλύτερο οργανισμό που προσφέρει πολύτιμες και αποτελεσματικές υπηρεσίες στο χώρο των εξαρτήσεων.
Από την έκθεση του ΟΗΕ προκύπτει ότι η προσπάθεια ελέγχου των ναρκωτικών αντιμετωπίζει συνεχείς νέες προκλήσεις, καθώς επινοούνται διαρκώς νέα ναρκωτικά, τα οποία σήμερα διακινούνται εύκολα μέσω διαδικτύου.
Επιγραμματικά προκύπτουν τα εξής από την έκθεση του ΟΗΕ:
- Το 90% των νόμιμων ναρκωτικών ουσιών καταναλώνεται από το 10% του παγκόσμιου πληθυσμού (ΗΠΑ, Καναδάς, Αυστραλία, Νέα Ζηλανδία και ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες).
- Oι ΗΠΑ παραμένουν η μεγαλύτερη αγορά παράνομων ναρκωτικών παγκοσμίως, καθώς 38 εκατ. ή 15,1% του πληθυσμού άνω των 12, έκαναν χρήση παράνομων ουσιών το 2009, ποσοστό που σηματοδοτεί αντιστροφή της πτωτικής τάσης των προηγούμενων ετών. Οι περισσότεροι εξαρτημένοι δε λαμβάνουν καμία μορφή θεραπείας. Ωστόσο είναι ενθαρρυντική η λειτουργία 2.500 ειδικευμένων δικαστηρίων, κυρίως για τους νέους, που έχουν σημαντική συνεισφορά στην πρόληψη της υποτροπής.
- H κάνναβη είναι το ναρκωτικό, που παράγεται, διακινείται και χρησιμοποιείται ευρύτερα στην Αφρική. Η ετήσια χρήση στις ηλικίες 15-64 ετών κυμαίνεται μεταξύ 5% και 10%, ποσοστό διπλάσιο από τον παγκόσμιο μέσο όρο.
- Στην Ασία, η ηρωίνη και η μεθαμφεταμίνη είναι οι πιο διαδεδομένες παράνομες ουσίες.
- Στην Ευρώπη, η ευρύτερα χρησιμοποιούμενη ουσία παραμένει το χασίς με δεύτερη την κοκαΐνη, ενώ η πολυτοξικομανία παραμένει χαρακτηριστική όψη του προβλήματος των ναρκωτικών.
- Η Ελλάδα παρουσιάζει σταθερά από τα χαμηλότερα ποσοστά ετήσιας επικράτησης κάνναβης και κοκαΐνης στην Ευρώπη, ενώ έχουν αυξηθεί οι κατασχέσεις στη χώρα.
